Retina göz almasının  arxa  divarını bir  divar  kağızı kimi  örtən  və görmə  hüceyrələrindən  əmələ  gələn  ağ təbəqəsidir. Retinada əmələ gələn  xəstəliklər görmə  duyğumuza  ciddi təsir  edir.

Retina  xəstəlikərinin əmələ  gəlməsi  aşağıdakı  faktorlardan asılıdır.

Şəkər  və yüksək  təzyiqə bağlı qanamalar

Retina damar tıxanmaları

Retina qopmaları(yırtıqlar)

Sarı  nöqtə xəstəliyi

Anadangəlmə retina xəstəlikləri

Retina altında maye toplanması, retina ödəmi

Göz içinə  girən yad cisimlər

Makula dəlikləri

Vitreoretinal səthi pozuqluqlar

Retina  şişləri

Retina  xəstəliyinin əlamətləri

Ani və ya yavaş görmənin  itməsi

Qırıq – əyri görmə

İşıq  çaxmaları

Göz  önündə uçan  cisimlər(uçan həşərat)

Görmənin pərdələnməsi

Gəlib keçən  və qısa  müddətli görmənin  itməsi

Görüş sahəsində qaranlıq sahələrin  əmələ gəlməsi

Şəkər və hipertansiyonun retinaya  mənfi təsirləri

Şəkər və hipertansiyon xəstəlikləri vücudun bütün  sistemlərinə mənfi  təsir edir və ilk olaraq ən böyük mənfi təsiri gözdə əmələ gətirir. Bu xəstəliklər nəticəsində retinada damar genişlənir və keçiricilik pozulur. Görmənin keyfiyyətində pozulma, rəng seçimində pozulmalar meydana  çıxır. Yaşa bağlı və irsi təsirləri ortadan qaldırmaq mümkün deyil.

Xəstəliyin  neçə  növü  vardır və nəticələri

Xəstəliyin quru və yaş tip olmaqla  iki tipi var. Quru tip 90%, yaş tip 10% hallarda rast gəlinir. Ancaq görmənin itməsinə yol açdığından yaş tipdə erkən diaqnoz daha böyük önəm daşıyır. Quru tipə nisbətən daha sürətlə irəliləyən xəstəlik, ani görmənin itməsi ilə birgə rəngli görmənin və kontrast həssasiyyətin pozulmasına, zamanla retina və makulada əmələ gələn yeni damarlarda qanama yaratması nəticəsində korluğa səbəb olur.

Sarı nöqtə xəstəliyinin müalicəsi

Quru tipdə qoruyucu müalicə, yaş tipdə isə göz içinə iynə müalicəsi və fotodinamik müalicə tətbiq olunur. Qoruyucu müalicədə anti-oksidant A.C.E vitaminləri, lutein və sink istifadə olunur. Göz daxilinə iynə müalicəsi üsulu damcı ilə keyidilir. İynə vurularkən  xəstə hər hansı bir ağrı hiss etmir. Fotodinamik müalicədə isə öncə venadan xüsusi tərkibdə verteprofin adında bir dərman verilir, az miqdarda lazer  tətbiq olunur. Sarı nöqtə müalicə edilməzsə görmə 95% azalır və nəticəsi görmənin itməsidir.

Sarı nöqtə xəstəliyində Amslergrid testi

Bu test edilmə tövsiyyə  olunan bir  göz müayinəsinin qarşılığı deyil, ancaq sarı nöqtə xəstəliyinin erkən əlamətlərini öz-özümüzə tətbiq edərək təsbit etmənizi təmin edəcək bir sxemdir. Mütəxəssislər tərəfindən 40 yaşdan yuxarı hər kəsin bu testi tətbiq etməsi tövsiyə olunur.

Amslergrid testinin tətbiq olunma şəkli

Normada oxumaq üçün  istifadə etdiyiniz eynək və ya kontakt linza varsa taxın.

Yuxarıda görülən sxemanı yaxşı aydınlatılmış bir otaqda, üzünüzdən təqribən 30-40 sm. Irəlidə sabit şəkildə tutun.

Bir gözünüzü əlinizlə bağlayın və açıq olan gözünüz ilə ortadan nöqtəyə diqqət yetirin, Sxemdə yer alan böyük sahənin (kvadratın) 4 tərəfində görüb görmədiyinizə diqqət edin.

Digər gözünüzü də eyni şəkildə test edin.

Retinada erkən diaqnoz, qoruyucu tibbi müalicə və gec qalmadan icra olunan doğru cərrahi müdaxilə həyati önəm daşıyır. Klinikamızda retina əməliyyatları göz daxili mikrocərrahi əməliyyatları üçün xüsusi təcrübəli bir komandanın, son model cihaz və alət zəncirinin dəstəyi ilə aparılır.

Retina qopması

Retinada əmələ gələn yırtıq və ya dəliklər səbəbindən əmələ gəlir. Ən sıx yüksək miopiya xəstəliklərində görülür. Orta yaş və üzərində daha çox olmaqla hər yerdə ortaya çıxa bilir. Retina  təbəqəsi gözün ön-arxa ölçüsü artdıqca gərilir və üzərindəki gərilmə sahəsi incəlməyə və pozulmağa başlayır. Bəzi ailəvi və ya degenerativ xəstəliklərdə , infeksiyalarda da retina sahəsində hissə-hissə incəlmə və pozulmalar əmələ gələ bilir. Bu arada eyni səbəblərlə vitreus geli də homogenliyini itirməyə və pozulmağa başlayır, gel kütləsi dəyişir və yavaş-yavaş retinadan ayrılır. Bu ayrılmaya vitreusun qopması deyilir. Bu arada büzülən və kontrastlaşan vitreus toxuması gözün daxilində görmə ağından keçdikcə, şəxs tərəfindən gözün önündə uçan milçək və ya duman pərdəsi olaraq qavranılır. Retina qopması təcili olaraq müalicə olunmazsa, hissəvi və ya tam görmənin itməsinə səbəb ola bilir.

Retina qopması səbəb və əlamətləri

Retina xəstəlikləri müalicə edilmədiyi təqdirdə qalıcı korluqla nəticələnir. İşıq saçması, milçək uçması, ani görmənin itməsi kimi əlamətlər retina qopması kimi önəmli bir retina xəstəliyinin xəbərçisi olo bilər. Müalicəsində erkən təşhis, hər tərəfli müayinə, zamanında və ən önəmlisi doğru müalicə ilə görmənin itməsinə səbəb ola biləcək nəticələri dəf etmək mümkündür. Retina əməliyyatları böyük sterilizasiya tədbirləri ilə yüksək texnologiyanın istifadə olunmasını tələb edən, əks təqdirdə nəticəni görmənin itməsinə gətirib çıxaran önəmli bir əməliyyatdır. Makula (gözün görmə mərkəzi) altındakı toxumadan ayrılınca mərkəzi görmə itir. Uzun müddətli qopmalarda göz daxili tarazlıqlar pozulur və göz alması kiçilməyə başlayır.Gözə gələn ani, şiddətli və ya dəlici zərbələr qopmaya səbəb ola bilirlər. Diabet və bəzi degenerativ xəstəliklərdə vitreusda retinanı çəkən bağlar əmələ gələrək dartmaya bağlı qopmalar əmələ gələ bilər. Nadir hallarda qopma bəzi infeksiya, şiş və ya xüsusilə hamiləlikdə ortaya çıxan təzyiq krizlərində gözdə heç yırtıq olmadan da əmələ gələ bilir.

Diabetik  retinopatiya nədir?

Şəkər xəstəliyinə bağlı korluğun ən sıx görülən səbəbi Diabetik retinopatiyadır. Diabet, insulin ifrazı və ya insulin təsirinin yetərsizliyi nəticəsində qan şəkərinin artması ilə özünü göstərən metabolik bir xəstəlikdir. Diabet gözün xüsusilə sinir təbəqəsini (retina və ya ağ təbəqə) və bu təbəqədəki kiçik diametrli damarlara təsir edərək çalışmasını pozur və görmənin itməsinə gətirib çıxarır. Şəkər xəstəliyinə bağlı retina pozulmalarına diabetik retinopatiya deyilir. Şəkər xəstələ-rində gənclərdə yetkinlik  çağından etibarən, 30 yaşından sonra ortaya çıxan insanlarda isə diaqnoz qoyulduğunda mütləq göz müayinəsi olunmalıdır. Şəkər xəstələrində retina normaldırsa ildə bir dəfə müayinə olunmalıdır. Retinopatiya başladığında isə izləmə vaxtı 3 – 4 ay  fasilələrlə  aparılmalıdır.

Diabetik retinopatiyanın səbəbləri

Diabetik retinopatiyanın əmələ gəlməsində rol oynayan risk faktorlarının başında şəkər xəstəliyi gəlir. Xüsusilə diabet diaqnozundan etibarən 10 illik fasilədən sonra retinopatiya görülmə sıxlığı artmaqdadır. Tip 1 və ya insulinə bağlı gənc diabetlərdə yetkinlik yaşlarından sonra retinopatiya görülmə sıxlığı yaşla bağlı olaraq artmaqdadır. Qan şəkəri kontrolu önəmli bir faktordur. Qan şəkərinin nizamsız olması ani qan şəkəri yüksəlmə və düşmələri retina pozulmasını, xəstəliyin irəliləməsini asanlaşdırır. Hamiləlik, hipertansiyon, qan yağlarının yüksəkliyi, böyrək xəstəliyi retinopatiyanı ağırlaşdıran digər faktorlardır.

Şəkər xəstəliyi retinadakı kiçik damarların quruluşunu pozur, hüceyrə itkisinə yol açaraq damar keçiriciliyinin pozulmasına sarı nöqtə bölgəsində maye və yağli maddələrin toplanmasına və bərabərində kiçik damarların tıxanaraq qidalanmayan sahələrin ortaya çıxmasına səbəb olur. Retinada öz-özlüyündən qanaya bilən yeni damarlar əmələ gəlir. Retinanın önündə və içində əmələ gələn qanamalar gözün arxa boşluğuna sıza bilər. Retinada damarlı zarlar əmələ gəlir və nəticədə ciddi görmə itmələri, ağrılı göz təzyiqi yüksəlmələrinə səbəb olur.

Makula degenerasiyası

Sarı nöqtə (makula degenerasiyası) xəstəliyi, mərkəzi görmədən ağır retina xəstəliyidir. Cəmiyyətdə 55 yaşından sonra olduqca sıx görülür və irəliləməsi halında görmənin itməsinə yol aça bilir.

Sarı nöqtə xəstəliyi kimlərdə görülür.

Siqaretdən istifadə edənlər

55 yaşdan yuxarı insanlarda

İrsi risk daşıyanlar

Risk faktorları

Yaşla bağlı sarı nöqtə xəstəliyinin əsas risk faktorları insanın yaşı və irsi xüsusiyyətləridir. Digər risk faktorları isə hipertəzyiq,siqaret, qidalanma şəkli, lipid xolesterol yüksəkliyi, günəş işığına uzun müddət məruz qalma və piylənmədir.

Xəstəliyin əlamətləri

Görmənin itməsi

Cisimləri,cizgiləri əyri və ya qırıq görmə

Göz önündə qaraltılar

Görmənin keyfiyyətində pozulma

Cizgilərdə dalğalanma, qırılma, bulanıqlıq görülürsə və ya bucaqları görmək çətinləşirsə Sizdə sarı nöqtə xəstəliyi əlamətləri ola bilər.

Bu durumda ən qısa zamanda retina xəstəlikləri üzrə mütəxəssis bir həkimə müraciət etmək lazımdır.